فسق اصحاب سبت (قرآن)یکی از مصادیق فاسقان، اَصْحاب سَبْت است. در این مقاله آیات مرتبط با فسق اصحاب سبت معرفی می‌شوند. ۱ - فاسق بودن اصحاب سبتفسق اصحاب سبت و یهودیان شهر ایله، به دليل تمرّد از فرمان الهى: وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ ... وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ. مقصود از «القرية» شهر بندرىِ يهودى‌نشينِ ايله است. ۲ - آثار فسق اصحاب سبتفسق پيشين مردم ایله و اصحاب سبت، سبب امتحان شدن آنان از سوى خداوند با ممنوعيّت صید ماهی در روز شنبه: وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ؛ و از اهالی آن شهری که کنار دریا بود از ایشان جویا شو آنگاه که به (حکم) روز شنبه تجاوز می‌کردند آنگاه که روز شنبه آنان ماهی‌هایشان روی آب می‌آمدند و روزهای غیر شنبه به سوی آنان نمی‌آمدند این گونه ما آنان را به سبب آنکه نافرمانی می‌کردند می‌آزمودیم.» منظور از اصحاب سبت قومى از یهود است که در روز شنبه از دستور الهى تجاوز مى‌کردند، و خداى تعالى لعنت‌شان نموده، در نتیجه به صورت حیواناتى مسخشان کرد، و داستان‌شان در آیات زیر آمده: (و اسئلهم عن القریه التى کانت حاضره البحر اذ یعدون فى السبت اذ تاتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعا و یوم لا یسبتون لا تاتیهم) از یهودیان بپرس اهل آن قریه‌اى که لب دریا منزل داشتند و در شنبه‌ها از حدود الهی تجاوز مى‌کردند (چون شنبه که صید ماهى بر آنان حرام بود ماهى‌ها به کنار دریا و دسترس آنان مى‌آمدند و روزهاى دیگر نمى‌آمدند چه کردند که هلاک شدند؟): (و لقد علمتم الذین اعتدوامنکم فى السبت فقلنا لهم کونوا قرده خاسئین، فجعلناها نکالا لما بین یدیها و ماخلفها). و همان طور که توجه فرمودید آیات سابق متعرض حال یهود و یا حداقل حال طایفه‌اى از یهود بود، و در آخر، سخن به این جا کشیده شد که این طایفه به خاطر این که به خداى تعالى و رسول او خیانت کردند، و آنچه در دین خودشان صالح بود فاسد کردند، جمعشان به لعنت خدا گرفتار شده، در نتیجه توفیق ایمان از ایشان سلب شد، مگر از عدد اندکى از آنها، پس خطاب متوجه جمیع اهل کتاب شد، چون ظاهر جمله: (یا ایها الذین اوتوا الکتاب) همین عمومیت را افاده مى‌کند و در آن اهل کتاب را به سوى ایمان به کتابى که اخیرا نازل شده و مصدق کتاب آسمانی ایشان است دعوت فرمود، و تهدیدشان کرد به این که اگر از در استکبار و بدون عذر تمرد کنند، به سخطى گرفتار مى‌شوند، که یا لعنت است، و یا طمس، یعنى عذابى که اثرى از آنان باقى نمى‌گذارد و با این لعن و طمس گریبان آنان را مى‌گیرد، و بدون تردید دست بردار از آنان نیست. چنانکه در روایات اسلامى به آن اشاره شده مربوط به جمعى از بنی اسرائیل است که در ساحل یکى از دریاها (ظاهرا دریاى احمر بوده که در کنار سرزمین فلسطین قرار دارد) در بندرى بنام ایله (که امروز بنام بندر ایلات معروف مى‌باشد) زندگى مى‌کردند و از طرف خداوند به عنوان آزمایش و امتحان دستورى به آنها داده شد و آن اینکه صید ماهى را در آن روز تعطیل کنند اما آنها با آن دستور مخالفت کردند و گرفتار مجازات دردناکى شدند که شرح آنرا در این آیات مى‌خوانیم. در نخستین آیه مى‌فرماید: (از قوم یهود معاصر خویش ماجراى شهرى را که در کنار دریا قرار داشت سؤ ال کن) (و اسئلهم عن القریة التى کانت حاضرة البحر). (و به یاد آنها بیاور زمانى را که در روز شنبه از قانون پروردگار تجاوز مى‌کردند) (اذ یعدون فى السبت). زیرا روز شنبه تعطیل آنها بود و وظیفه داشتند، دست از کار و کسب و صید ماهى بکشند و به مراسم عبادت آن روز بپردازند، اما آنها این دستور را زیر پا گذاردند. سپس قرآن آنچه را در جمله قبل سربسته بیان کرده بود چنین شرح مى‌دهد به خاطر بیاور (آن هنگام را که ماهیان در روز شنبه در روى آب آشکار مى‌شدند و در غیر روز شنبه ماهى کمتر به سراغ آنها مى‌آمد) (اذ تاتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعا). (سبت) در لغت به معنى تعطیل عمل براى استراحت است و اینکه در قرآن در سوره نبأ مى‌خوانیم و جعلنا نومکم سباتا (خواب شما را مایه راحت شما قرار دادیم نیز اشاره به همین موضوع است، و روز شنبه را از این جهت (یوم السبت) نامیده‌اند که برنامه هاى کسب و کار معمولى در آن تعطیل مى‌شد، سپس این نام بر این روز باقى ماند. بدیهى است جمعیتى که در کنار دریا زندگى مى‌کنند، قسمت مهمى از تغذیه و درآمدشان از طریق صید ماهى است، و گویا به خاطر تعطیل مستمرى که قبلا در روز شنبه در میان آنها معمول بود، ماهیان در آن روز احساس امنیت از نظر صیادان مى‌کردند و دسته دسته به روى آب ظاهر مى‌شدند اما در روزهاى دیگر که صیادان در تعقیب آنها بودند در اعماق آب فرو مى‌رفتند! این موضوع خواه جنبه طبیعى داشته، و یا یک جنبه فوق العاده و الهى، وسیله‌اى بود براى امتحان و آزمایش این جمعیت لذا قرآن مى‌گوید: ما این چنین آنها را به چیزى که در برابر آن مخالفت مى‌کردند آزمایش مى‌کردیم (کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون). ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن،، ج۳، ص۴۲۱، برگرفته از مقاله «فسق اصحاب سبت». |